Yassıada Yargılamalarında Bir Bakan Celal Yardımcı ve Ağrı Milletvekilleri Suçlamalar-Savunmalar

27 Mayıs 1960 Hükümet Darbesi, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde askerin siyasete ilk müdahalesidir. Emir komuta zinciri dışında, bir grup subay tarafından yapılan bu darbe, günümüzde hala sonuçları itibarıyla tartışılmaktadır. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra ilk kez bir Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyelerinin idam cezası ile yargılanıp ve bunlardan üçünün cezasının tatbiki ile sonuçlanan yargılama sürecine gidişat ve yargılamalar da bu tartışmalar içerisinde yer almaktadır.

Yassıada yargılamalarında Demokrat Partili milletvekillerinin tamamı tutuklu olarak yargılanmıştır. Bu vekiller arasında serhat şehri olan Ağrı’nın da bu dava ile ilgili milletvekilleri bulunmaktadır. Ağrı’da 1957 seçimlerinde beş milletvekilinin tamamı Demokrat Partiden seçimi kazanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girmiştir. Bu milletvekilleri Celal Yardımcı, Kasım Küfrevi, Halis Öztürk, Şeref Saraçoğlu ve Selim Yatağan’dır.1957 seçimlerinden sonra üç yıl mecliste görev alan Ağrı Milletvekilleri 1960 Askeri Darbe sonucunda yargılanan milletvekilleri içerisinde yer almışlardır. Yargılanan milletvekillerinden Kasım Küfrevi dışındaki vekiller çeşitli suçlardan suçlu bulunarak ceza almışlardır. Kasım Küfrevi dışındaki mahkûm eski milletvekilleri 1963 yılında çıkarılan af kanununa kadar Türkiye’deki çeşitli cezaevlerinde mahkûm olarak kalmışlardır.

Ağrı Milletvekilleri içerisinde Celal Yardımcı’yı ayrı bir konumda incelemek gerekmektedir. On yıllık Demokrat Parti iktidarının yaklaşık sekiz yılında çeşitli bakanlıklarda Bakan sıfatı ile görev alması onu, hem şehri hem de DP için vaz geçilmez bir figür haline getirmiştir. Bu durumu Yardımcı’nın Yassıada sorgulamalarında ve mahkemede de bir numaralı sanıklar arasında yer almasına sebep olmuştur.

Bu çalışma, temel olarak Demokrat Parti hükümetlerinin bakanlarından biri olan Celal Yardımcı etrafında şekillenirken, Yassıada mahkemelerinde yargılanan Ağrı Milletvekillerinin de suçlama ve savunmalarını da içermektedir. Darbeye gidiş, Yassıada’da tutukluların yaşantısı, mahkeme salonları yanında yargılayan ve yargılananlarında durumları kitap içerisinde yer almıştır. Kitap toplam dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öncelikle, İkinci Dünya Harbi sonrasında Türkiye’nin demokratikleşme sürecine ve 1946 yılı Genel Seçimlerine değinilmiştir. Yine aynı bölümde 1946-1950 yılları arasında Türkiye’de yaşanan siyasi olaylar detaylandırılmıştır. Ayrıca, Demokrat Parti iktidarı döneminde yaşanılan siyasi hadiseler anlatılmış ve 27 Mayıs 1960 Hükümet Darbesine giden yol anlatılmıştır. Eserin ikinci bölümde, 27 Mayıs 1960 Darbesi detayları ile verilmiş ve ardından Demokrat Partili milletvekillerinin tutuklanışı, Yassıada’ya götürülüşleri ve Yassıada’daki yaşantıları değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise; Demokrat Parti Ağrı Milletvekillerinin Yassıada Mahkemelerindeki suçlamaları ve savunmaları arşiv belgeleri ışığında detaylı bir şekilde verilmiştir. Eserin son bölümü olan dördüncü bölümde, Demokrat Parti Hükümetlerinde çeşitli Bakanlıklarda görev yapan Celal Yardımcı’nın Yassıada Mahkemelerinde kendisine isnat edilen suçlar ve bu suçlamalar karşısında ki savunmaları; Gerek mahkeme salonu gerek yazılı gerekse de avukatının savunmaları ayrı ayrı olarak ele alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden belge ve doküman analizi yöntemi uygulanarak hazırlanm