Varlık ve Mertebeleri

Varlık felsefesi yapan filozofların büyük bir çoğunluğunun, aynı zamanda doğrudan veya dolaylı olarak da varlık mertebeleri problemiyle yolu kesişmiştir.

Filozofların varlık felsefi bir problem olarak ele almalarının düşünce tarihi kadar eskiliği bu problemin hala ne kadar yeni olduğunu göstermeye yeterlidir. "Varlık mertebeleri" düşüncesini ele alan filozoflar bu kavramda, her varlğın varlık alanında kendine uygun görülen yerde  yer alması, kendi varlık dözleminde yerini koruması ve varlığını kendi varlık alanında gerçekleştirmesi manasını çıkarmışlardır. Bu tanımlamadan hareketle Varlık mertebeleri, kavramsal ve problematik çerçevede değerlendirildiğinde, İslam ve Batı felsefesi çerçevesinde yaratılış, sudur nazariyesi ve Sudur'un unsurları, varlık sıralamaları, varlık hiyerarşisi ve varlık kategorileri kavramlarından bağımsız olarak ele alınamaz. Yine varlıkların ontolojik sıradüzeninde alt üst ilişkisinde ve İlk Varlık'tan meydana gelişleri hususunda yardım alması gereken kavramları arasında, yaratılış, yoktan yaratma, maddenin ezeliliği ve evrimci yaratılış gibi kavramlardan yararlanması kaçınılmazdır. Çünkü bahsi geçen kavramlar, varlığın oluşum sürecini belirleyen yaklaşımlar olup, varlık mertebeleri düşüncesinin zihinsel ve ontolojik anlamda başlangıç ilkelerinin temelini oluşturmaktadır.

Bu eserde ontolojinin varlık kategorilerine yüklediği epistemolojik manadan hareketle var olanı tayin eden ve var olanın kendisinde mevcut olan varlık prensiplerinin neler olduğunu ve aynı zamanda varlık düzleminde mertebeli bir sıralamanın nasıl gerçekleştiğini göreceksiniz. Ve yine varlığın var olma yönünü zorunlu kılan umumi prensiplerin neler olduğu üzerinde düşünmeye davet edileceksiniz.

Eser, hangi çağa veya düşünce ekolüne mensup olursa olsun, hemen hemen bütün filozoflarda görülen temel ortak nokta, varlık felsefelerini kurarken, yarıtılış ve tanrı-alem ilişkisi bağlamında varlıkların bir mertebeli düzeninin yapısı üzerinde nasıl durduklarını ve bu düzende mertebeli ve kategorik bir sıralamadan söz ederlerken, bu problemi nasıl ele aldıklarını ortaya koymaktadır.