Van Hac Folkloru

Hac uygulamaları, kimi koşullarda herkesin yerine getirmeye güç yetiremediği bir ibadet olması nedeniyle hacdan dönen hac yolcularının görüş ve anlatılarıyla zaman içinde farklı bir boyut kazanmıştır. Halkbilimi sahasında; gözlem ve mülakat teknikleri kullanılarak yapılan alan araştırmalarıyla, bu anlatıların önemi daha da artmıştır. Kaynak kişiler tarafından sözlü olarak aktarılan bilgiler, ses veya video kaydediciler ile kayıt altına alınmaktadır. Kayıt altına alınan anlatıların çözümlenmesi yapılırken, yalın halleri muhafaza edilmektedir. Böylece hacı anlatılarının özgünlüğü korunmaktadır. Bu drurum, hac anlatılarının nesiller arası bozulmadan korunmasına neden olmaktadır. Anlatılar, çeşitli varyantlara dönüşse de verilen mesaj ve uygulama özellikleri benzerlik göstermektedir.

Halk arasında kutsalın yansımaları olarak kabul gören hac uygulamalarının toplum nezdindeki değeri, zaman içinde hac, kutsal beldeler ve bu kutsal beldeleri ziyaret edenlere karşı bir saygının oluşması şeklinde tezahür etmiştir. Bu anlamda kutsal beldelere verilen değer, zaman içinde hacca giden hacılara verildiği gibi, bu ibadetle ilintili yeni birçok kutsalın ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Bu çalışmada, Van ili özelinde oluşan hac ritüellerine değinilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada, haccın mahiyeti, yapılış şekli, Van’dan giden hacıların hangi aşamalardan geçerek gittikleri ve bu gidiş-dönüşlerde oluşan uygulama ve geleneklerhakkında bilgi verilme amaçlanmıştır.