Tinin Görüngübilimi

Tinin Görüngübilimi Hegel’in ilk kitabıdır. Schelling’e bir mektubuna göre, “kitabın yazılması Jena savaşından (14 Ekim 1806) önceki gece” tamamlandı. Erken doğumun izlerini taşıyan ve bu nedenle pragmatik okuma tarafından ve sık sık politik beklentiler zemininde yeğlenen bu çalışmayı Nürnberg’de 1812-1816 yılları arasında üç bölümde yayımlanan Mantık Bilimi (‘Büyük Mantık’), arkasından Felsefi Bilimler Ansiklopedisi (Heidelberg, 1817), ve Tüze Felsefesi (Berlin, 1821) izledi. Hegel daha sonra Tinin Görüngübilimi’ni “bir gençlik yapıtı” olarak kabul etti, kitabın başlığından “Bilim Dizgesinin Birinci Bölümü” anlatımını kaldırdı, içeriğini Ansiklopedi’nin dizgesel yapısı içerisine yeniden uyarladı ve yaşamı boyunca Bilim Dizgesi olarak kabul ettiği bu son çalışmasını geliştirmeyi ve yenileştirmeyi sürdürdü. Ansiklopedi Mantık Bilimi’ni olduğu gibi “Tin Felsefesi”ne ait Tüze Felsefesi’ni de kapsar ve bütün dizgenin daha öte açınımı Hegel’in kendi el yazmalarından ve öğrencilerinin notlarından yayıma hazırlanan yapıtlarında saklanmıştır. “Önsöz” yapıtın kendisinin tamamlanmasından sonra yazılmıştır.

Tinin Görüngübilimi Hegel’in bugün de başlıca sınıf-kavgası politikasına ve tarihsel materyalist ideolojiye aklamalar sağlaması beklentileri ile dar olarak ve dışsal olarak en çok okunan kitabıdır. Mantık Bilimi’ni de kapsayan ve bütün Bilgi Dizgesini açımlayan Ansiklopedi’den önce yazılmıştır. Hegel’in kendisi bu ilk çalışmasını bilimsel dizgeye bir giriş olarak tasarlamış olsa da, yapıt o pragmatik okuma tarafından en iyisinden bir çıkış olarak kullanılır.

Hegel’in Schelling’e bir mektubuna göre, “kitabın yazılması Jena savaşından (14 Ekim 1806) önceki gece” tamamlandı. Hiç kuşkusuz yalnızca bu son sözlerin gücüyle Görüngübilim’in zamanından önce yazıldığını düşünmek doğru değildir, ne de Hegel’in onu sıkıştıran yayımcısı ile sorunları çalışmasının henüz yetersiz karakterini bütünüyle açıklamak için yeterlidir. Ama daha sonra Hegel’in kendisi Görüngübilim’i bir “gençlik yapıtı” olarak kabul etti ve öyle kalmasını istediği için önemli bir düzeltmeden geçirmeden bıraktı. Görüngübilim’i “Bilim Dizgesinin Birinci Bölümü” olarak sunmanın uygunsuzluğunu ikinci yayımda bu başlığın kaldırılmasına karar vererek düzeltti.

Görüngübilim’in kendisi yapısında anahatlarda yazılan Ansiklopedi’ye benzemez ve dizgesel bir yapı sergilemez. “Görüngübilim” ancak Ansiklopedi’ nin “Öznel Tin” bölümünde dizgesel olarak yeniden kurulur, ve ilk kitapta içerikte geçerli olmalarına karşın yöntemli ve dizgesel karakterlerini göstermeyen ve bu nedenle tam çözümlemelerini kazanamayan parçalar ancak Ansiklopedi’nin dizgesel yapısı içerisine yerleştirildikleri zaman gerçeklikleri içinde görünürler. Hegel’in bir ders kitabı olarak tasarladığı ve üç kez yeniden yazdığı Ansiklopedi hiç kuşkusuz anahatlardan oluşsa da, bunların öncelikle daha erken çalışması olan Büyük Mantık Bilimi ile ve dersleri için hazırladığı notlar ile önemli ölçüde genişletildiğini gözden kaçırmamamız gerekir. Hegel Tinin Görüngübilimi’ni ilk yayımından sonra bütünüyle bir yana bırakmış, Mantık Bilimi’ni de içeren Ansiklopedi ile ilgilenmiştir. Bu gözlemler Görüngübilim’in önemsiz ve değersiz olduğunu göstermezler. Doğal bilincin Ansiklopedik Dizgeye girişi her zaman özsel bir sorundur ve Görüngübilim bu sorunu çözme ya da hiç olmazsa bir ölçüde kolaylaştırma amacıyla daha sonraki çalışmalar için yazılan Önsözlerin ve Girişlerin yanında durur.

- Aziz Yardımlı
Tinin Görüngübilimi’ne “Önsöz” Üzerine Birkaç Yorum:
“... bu ‘Önsöz’ün anlamı tam olarak yakalanırsa Hegel’in felsefesi anlaşılır derken abartmıyorum.” Rudolf Haym, Hegel und seine Zeit (1875)
“Tüm Hegel metinlerinin en önemlisi. ... Görüngübilim’e ‘Önsöz’ü anlayan Hegel’i anlamıştır.” Hermann Glockner, Hegel (1940)
“Görüngübilim’e ‘Önsöz’ tüm zamanların en büyük felsefi girişimlerinden biridir.” Herbert Marcuse, Us ve Devrim (1941)
“‘Önsöz’ romantik bir senfoni gibi gürler ... Onu bir dünya-tarihsel şenliğe benzetirim.” Gustav Emil Müller, Hegel (1959)