Sultanlar Zamanında Hıristiyanlık ve İslam - 2

“Kocam [Frederick W. Hasluck] 1899-1916 yılları arasındaki yaşamının bü-yük kısmını Yunanistan ve Türkiye'de geçirdi... 1913 baharında, antikçağın İkonium'unu [Konya] ziyaret etmişti. Oradayken Türk İmparatorluğu'nda Hıristiyanlık ile İslam arasındaki etkileşim ilgisini çekiyor; ve o andan itibaren bu konu ve türevleri zamanının büyük kısmını alacaktır. Bu araştırmalarının ürünü, Türk folkloru ve bunun Hıristiyanlıkla ilişkileri hakkındaki ilk kapsamlı çalışma olan bu kitaptır. Ama bu çalışmadaki dağınıklık ve orantısızlık o kadar barizdir ki kitabın yazıldığı ve yayımlandığı sıradaki koşullara dair bir açıklama elzemdir.

Konya'yı ziyaretinden sonra F. W. Hasluck, savaşın başlangıcına kadar düzenli bir şekilde konu hakkında okudu ve yazdı. Sağlığı aktif askeri hizmete elverişli olmadığından, sürekli artan zorluklara rağmen, 1915 yazına kadar çalışmalarını devam ettirdi. Bu tarihten sonra Atina'daki Britanya Elçiliği'nin İstihbarat Bölümü'ne katıldı ve Yakındoğu dilleri ve genel koşullarına dair olağanüstü bilgisini elçiliğin hizmetine sundu... Ancak yazar 22 Şubat 1920'de, kırk ikinci yaş gününden birkaç gün sonra hayata gözlerini yumdu.

F. W. Hasluck'un ölümünün ardından, elden geldiğince çok sayıda çalışmasını yayımlamak bana kaldı. Kendisi, bu mevcut konuyla ilgili iki kitap yayım-lamayı düşünüyordu: Birinin başlığı “Hıristiyanlıktan İslam'a, İslam'dan Hıristiyanlığa Aktarımlar”; ikincisinin ise “Popüler Türk Tarihi ve Dini Üze-rine Çalışmalar” olacaktı… Fakat tasarlanan iki konu da içerikleri bakımından ortak bir kökene dayandığından ve “Çalışmalar” yarım kaldığından, dostlarım bunları birleştirmemi tavsiye etti.
Bu çalışmanın yayıma hazırlanması için onun ölümünden itibaren dört yılımı harcadım. Ama şundan adım gibi eminim ki içinde hâlâ birçok hata ve kusur, yani üzerinde çalışılması gereken bir yığın ayrıntı bulunmaktadır. Umarım bunlar benim haneme yazılacak, okurun bu çalışmadan yararlanmasını ve zevk almasını ciddi şekilde engellemeyecektir.” M. M. Hasluck