Serbest Fırka Hatıraları

Cumhuriyet döneminin ilk “güdümlü muhalefet” deneylerinden biri olan Serbest Cumhuriyet Fırkası üzerine yazılmış eserlerin azlığı, yeni yetişen kuşakların, yakın tarihin bu “yapay” demokrasi girişiminin ilginç serüveni hakkında yeterli bilgi edinmesini engellemektedir. Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın başkanı Ali Fethi Okyar’ın Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu? Nasıl Feshedildi? adlı anılarının yanı sıra, Ahmet Ağaoğlu’nun partinin kuruluşu ve çok kısa süren ömrü hakkında bilgileri içeren Serbest Fırka Hatıraları birinci elden kaynaklar olarak bilinmektedir. Düşünce ve siyaset hayatımızın önemli isimlerinden olan Ahmet Ağaoğlu (Agayev) uzun yıllar İttihat ve Terakki’nin merkezi umumi üyeliğinde bulunmuş, mütareke yıllarında Malta’ya sürülmüş, Türk Ocağı’nın kuruluşuna katılmış ve Türkiye’de Türkçülük hareketinin öncülüğünü yapmıştır. 1930’da Atatürk’ün emriyle Fethi Okyar, Nuri Conker ve Tahsin Uzer gibi kişilerle Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurucuları arasında yer alan Ahmet Ağaoğlu, Serbest Fırka Hatıraları’nda yakın dostu Fethi Bey’le partinin kuruluş aşamalarını, tartışmalarını, Gazi’nin kuruluşa ilişkin çabalarını, parti üzerinde yapılan bütün hesapları altüst eden ünlü “İzmir Hadiseleri”ni, İnönü ve çevresinin oyunlarını, TBMM’de SCF’ye yapılan hücumları ve partinin feshini anlatmaktadır. Oğlu Samet Ağaoğlu’nun önsözleriyle birlikte yayımlanan bu hatıralar, yakın tarihimizin saklı kalmışgerçeklerini öğrenme konusunda önemli bir kaynak sayılmaktadır.