Osmanlı İdaresinde Tortum Sancağı (1549 -1650)

Bu eser, Doğu Anadolu'da Erzurum'un kuzeyinde yer alan ve ana yollar güzergâhında şirin bir ilçe olan Tortum'un, Osmanlılar zamanındaki tarihi, sosyal ve ekonomik yapısını ortaya koymak amacını taşımaktadır. Eserin hazırlanmasında klasik dönemin en önemli kaynakları olan Tapu-Tahrir Defterleri ile pos klasik dönemin avârız ve cizye defterlerinden elde edilen veriler, geniş olarak kullanılmıştır. Kanunî Sultan Süleyman zamanında Osmanlı idaresine giren Tortum ve Çoruh havzası, kaynaklarda da belirtildiği gibi sengistan yani taşlık arazi yapısına sahip olduğundan bölgede büyük ölçekli yerleşim birimleri yoktur. Bundan dolayı Tortum Kazâsı'ndaki yerleşim birimleri, Karadeniz yerleşiminin tipik özelliklerini göstermektedir. Fetihten itibaren idarî yönden Erzurum Beylerbeyliği'ne bağlanan Tortum Sancağı, aynı zamanda Gürcistan ile yapılan ticaretin ana yolu üzerinde bulunmaktadır. Ancak sancak, başlangıçta geniş sınırlara sahip iken, daha sonra bölgede kurulan yeni sancaklar dolayısıyla küçülmüştür. Bu incelemede, Tortum'un fethinden 17. yüzyıl ortalarına kadar bölgenin idarî, sosyal ve iktisadî yapısı ortaya konulmuştur.