Mustafa Suphi: Türk Ocağı’ndan Türkiye Komünist Partisi’ne

Mustafa Suphi,9 Temmuz 1882 tarihinde, Giresun’da doğdu. Paris’te “Siyasal Bilgiler okudu. Bitirme tezinin konusu, “Tarım Kredi Kooperatiflerinin Durumu ve Geleceği” idi. Okulu bitirdiğinde, Fransızcanın yanında Arapça ve Farsça da biliyordu.

Mezuniyetten sonra Türkiye’ye döndü çeşitli okullarda iktisat konulu dersler verdi. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak verdiği yıllarda siyasi yazılar yazmaya başladı. İttihat-Terakki’ye katıldı ancak muhalif yazılarından dolayı bu parti iktidarı döneminde Burhan Felek, Refik Halit Karay, Osman Cemal Kaygılı, Dr. Rıza Nur, Halil Edip gibi dönemin muhalif gazetecileriyle birlikte 15 yıllık bir sürgün hayatı için Sinop’a gönderildi.

Mustafa Suphi ve arkadaşlarının Sinop zindanlarından kaçışı filmlere konu olabilecek niteliktedir. Kaçış süreci Rusya topraklarında sonlandı. M. Suphi Batumda bulunduğu sırada Osmanlı-Rus savaşı başladı ve bu savaşla birlikte Çarlık yönetimi tarafından diğer Türklerle birlikte tutuklanarak özel bir bölgeye sürgüne gönderildi. Komünizmle ve Komünistlerle karşılaşması ise bu sürgünde Kazan Türkleriyle tanışmasından sonradır. Bu süreç aynı zamanda “Türkiye Komünist Partisi’nin de kuruluş sürecidir.

T. Feyizoğlu bu kitabında; Sultan Galiyef, Molla Nur Vahidof, Burhanof, Mansurof, Maksudof, Kazakof gibi isimlerin o dönemde M.Suphi ile birlikte yaratmaya çalıştığı “Türk Sosyalizmi” - “İslam Sosyalizmi” gibi bağımsız kavramların izini sürüyor ve M. Suphi’nin biyografik yaşamöyküsünü, Türk-Türkiyeli Komünistlerin varolma mücadelesinin detayları ile bütünleştirerek günümüze taşıyor.