Müslüman Komünistler _{Petrograd-Kazan (1917-1918)}

“Milliyetler hapishanesi Çarlık Rusya'sında ezilen ulus konumundakiPolonyalı, Ukraynalı, Gürcü, Ermeni ve benzerlerinin dışındakiler,genelde tarihçilerin ilgilendiği azınlıklardan olmayanlar, yaniTatarlar, Başkurtlar, Türkmenler, Azeriler ve benzerleri ne yaptı?Devrim onları nasıl etkiledi, onlar Devrim'e nasıl katıldılar?Söylendiği ve yazıldığı gibi onlar Türkçü ve İslâmcı mıydılar?

Genelde Ekim Devrimi öncesi ve sonrasında Müslüman coğrafyayailişkin yapılan çalışmalarda milliyetçi Müslümanların muhtariyetelde etmek için verdiği mücadeleler anlatılır. Sanki Müslümanlarsadece milliyetçi bir faaliyet içindedir ve işçi sınıfının Moskova vePetrograd'da yürüttüğü iktidar kavgasıyla ilgilenmemişlerdir.”Devrim sürecinde Müslümanların yalnızca “milliyetçi” faaliyetleriçerisinde olduğu söylenemez ancak daha önemlisi, Petrogradve Moskova odaklı bir tarih okuması, zaten Müslümanlarınfaaliyetlerinin anlaşılması açısından isabetli olmayabilir.Emel Akal'ın Müslüman Komünistler: Petrograd-Kazan (1917-1918)adlı bu kitabı, Ekim Devrimi'nin öncesi ve sonrasında, Rusya'dakiMüslüman toplulukların faaliyetlerine ağırlık vererek Yusuf Akçura,Şerif Manatof, Ahmetzaki Validov, Sultan Galiyef, Mustafa Suphi veMollanur Vahidof gibi etkili figürler üzerinden “hem Moskova'danKazan, Orenburg ve Ufa'ya”, “hem de Kazan, Orenburg ve Ufa'danMoskova'ya” bakıyor.Rusya'daki Müslümanların 1917-1918 yılları arasındaki siyasideneyimine odaklanan “alternatif” bir tarih okuması sunuyor.