Mu’tazıd ve Müktefi Döneminde Abbasiler

Yaklaşık beş asır hüküm sürmüş bulunan Abbasiler, en parlak dönemini ilk yüzyılında yaşamıştır. Bu dönemin sonlarına doğru devletin merkezinin Bağdat'tan Samerra'ya nakledilmesiyle başlyan "Samerra Dönemi " yaklaşıl altmış yıl devam etmiştir. Çok ciddi ve kanlı iktidar mücadelelerinin yaşandığı bu dönemde siyasi ve askeri otorite büyük ölçüde kaybolmuş, devlet ciddi bir mali krizin içine sürüklenmişti. Doğuda Horasan ve Maveraünnehir ve batıda Mısır ile Suriye şeklen halifeliğe bağlı olmakla birlikte, tamamıyla bağımsız hareket eden devletlerin kontrolüne geçmişti. Doğrudan halifeliğe bağlı bölgelerde ise büyük isyanlar çıkıyordu. Samerra Dönemi'nin son halifesi el - Mu'temid - Billah'ın uzun süren iktidarında idareyi tamamıyla ele geçirmiş olan kardeşi Muvaffak, halifeliğin siyasi ve askeri otoritesini yeniden tesis etmek ve devleti içine düşmüş olduğu bu durumdan kurtarmak amacıyla bir dizi çalışma başlatır. Oğlu Halife Mu'tazıd ve torunu Halife Müktefi tarafından devam ettirilen bu mücadele süreci, tarihçiler tarafından Abbasi Devlerti'nin yeniden canlanma ve toparlanma olarak kabul edilmektedir. Abbasi Devlet'inin tarih, kültür ve medeniyeti hakkında genel sonuçlara ulaşabilmek için, her safhasının ayrı ayrı ele alınmasının gerekli olduğu aşikardır. Bununla birlikte, ülkemizde Abbasiler hakkında yapılan ilmi çalışmalar oldukça azdır. Bu çalışmaların önemli bir kısmı da, bu devletin ilk yüzyılıyla ilgilidir. İlmi ve akıcı bir uslupla kaleme alınmış bulunan bu çalışma, Abbasi Devleti'nin olduğu kadar, bu devleti'nin olduğu kadar , bu devletin ilişki halinde bulunduğu ismen kendisine tabi Müslüman devletlerin tarihlerinin anlaşılmasına da ciddi katkılarda bulunucak bir mahiyet arz etmektedir.