Modern Japoncada Geçişlilik ve Çatı Kavramına Giriş

Dil bilgisel geçişlilik ve çatı kavramı Japonca öğrenenler ve Japonca üzerinde dilbilim araştırmaları yapanlar için büyük önem arz etmektedir. Sondan eklemeli dillerden olan Japoncada karşımıza çıkan çatı kavramları ilk etapta Türkçe ile benzerlik taşıdığı için kendimizi şanslı sayabiliriz. Fakat görünüşte benzer olan bu kavramlar hiç ummadığımız bir şekilde büyük farklılıklara da sahiptir.

Türkçede “İstanbul'a bu yoldan gidilebilir.” diyebiliyorken, bu cümleyi Japonca ifade etmek için farklı cümle yapılarına başvurmak durumunda kalıyoruz. Aynı şekilde Japoncada “Watashi wa ame ni furareta / Yağmura yığıldım.” cümlesi çok doğal karşılanırken, Türkçede bu tür bir ifade elbette ki anormal karşılanmaktadır.

Peki, Japoncada bu cümleler gerçekten çatı cümleleri mi? Diğer bir soru ise gerçek edilgen çatı ile dilimizde Japonca ile aynı şekilde ifade edemediğimiz bu tür cümleler arasında ne gibi farklar var? Anlatmak istediğimiz durumu karşı tarafa gerçekten doğru bir şekilde mi aktarıyoruz?

Yukarıdaki sorunlardan yola çıkarak söyleyebiliriz ki benzer kavramların ya da görünüşte biçimsel olarak birbiri ile benzerlik gösteren yapıların aynı terim şemsiyesi altına toplanması çeşitli sorunlar yaratabilmektedir. Bu çalışmada özellikle bu tür sorunların üzerine gitmek amacı ile çatı kavramı ve bu kavrama bağlı terimler üzerinde yeniden tartışılmıştır. Yine, karşılaştırmalı dilbilim metodu ile zaman zaman Türkçe örneklere de yer verilerek benzerliklerden ziyade sözdizimsel ve anlamsal farklılıkların daha iyi anlaşılması amaçlanmaktadır.

Türkiye'de Japonca dil bilgisi çalışmaları son yıllarda yeni yeni çeşitli dilbilim yaklaşımları ile incelenip sağlam temelleri atılmaktadır. Kitabımızın da bu temellere dayanarak birçok alandan Japonca ile ilgilenenlerin faydalanabileceği bir “çatı kiremiti” olarak raflarda yer alması en büyük arzumuzdur.