Milli Mücadele Kartpostalları (Ciltli)

2019 yılı Milli Mücadele’nin başlangıcının 100. Yıldönümü itibariyle büyük önem arz etmektedir. Bundan tam 100 yıl önce işgal altındaki bu toprakları tekrar bağımsız hale getirmek için bütün ülke çapında onurlu ve şanlı bir direniş başlamıştı.

Milli Mücadele yalnızca savaş meydanlarında ya da diplomasi masalarında yürütülmemiş, dönemin kısıtlı iletişim şartları içinde halkın moralini yüksek tutmak ve yaşanan gelişmelerden haberdar etmek, toplumun özgüvenini tazelemek gibi amaçlarla çok çeşitli kartpostallar hazırlanmıştır. Dönemin araştırmaya değer yönlerinden birisi olan bu kartpostallar Milli Mücadele tarihinin görsel malzemeleri arasında yerlerini almışlardır. Milli Mücadele kartpostalları çoğunlukla resmedilmiş örneklerden oluşmaktadır. Fotoğraf, bu kartpostalların sadece belirli bir grubunda, özellikle de Milli Mücadele’yi yürüten kadronun tanıtıldığı kartpostallarda kullanılmıştır. Fotoğraf yerine sanatçıların yaptığı resimlerin tercih edilmesi, bu kartpostallara kendine özgü, ilgi çekici bir nitelik kazandırmıştır. Ayrıca kartpostallarda resim kullanımı, sanatçının hayal gücüyle tasarladığı, dönemin fotoğrafçılık teknikleri ile gerçekleştirilemeyecek çalışmaların da yapılmasına imkan tanımıştır. Özellikle “Mefkure Kartları” olarak bilinen siyah çerçeveli kartpostallar adeta birer tablo gibi tasarlanmıştır ve aralarındaki bazı örnekler gerçekten de bir tablo güzelliğindedir. “Mefkure Kartları” dışındaki bazı kartpostallarda ise daha çizgisel bir tarz dikkat çekmekte, hatta yer yer karikatüre yaklaşan ya da karikatürize öğelere yer veren kartpostallara rastlanmaktadır.

Milli Mücadele kartpostallarının en ilginç yönlerinden birini, bu kartpostallarda ele alınan konular oluşturur. İşlenen konular halkı çeşitli açılardan bilgilendirmek, savaş meydanlarındaki başarıları duyurmak, moral ve güven vermek, kamuoyu oluşturmak gibi amaçlara yöneliktir. Kullanılan çarpıcı görseller de Milli Mücadele kartpostallarının hedeflenen amaçlara ulaşmasında önemli katkı sağlamıştır. Bu kartpostallardan birinin üzerinde okunan “İzmir Felaketzedeleri Menfaatine” yazısı, kartpostalların üretim amaçları yanında bu kartpostallardan sağlanan gelirin de nerelerde kullanılabildiği konusunda bizlere fikir vermektedir; üzerindeki yazıdan anlaşıldığı kadarıyla bu kartpostalın satışından elde edilen gelir, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali sırasında zarar gören halkın yararına kullanılmıştır.

Milli Mücadele kartpostalları arasında “bilgilendirme ve tanıtma” amaçlı olarak adlandırabileceğimiz kartpostallar ayrı bir grup oluştururlar. Bu tür kartpostallar arasında Milli Mücadele’yi yürüten kadroların resimlerinden oluşan örnekleri özellikle belirtebiliriz. Bu kartpostallarda Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşları tek başlarına ya da toplu halde, genellikle de portreleriyle görülmektedir. Çoğu zaman kartpostaldaki kişiyi tanıtan ya da öven çeşitli yazılara da kartpostal üzerinde yer verilmiştir. Bu gruptaki kimi örneklerde, kartpostallar İstiklal Marşı’ndan ya da vatan sevgisini vurgulayan şiirlerden alınmış mısralarla zenginleştirilmiştir. Misak-ı Milli gibi önemli kararlar da, çeşitli biçimlerde tasarlanmış kartpostallarla halka duyurulmuştur. Üzerinde “Yadigar-ı Misak-ı Milli” yazan bir kartpostalda Mustafa Kemal Paşa ve 16 silah arkadaşının resimleri ile birlikte İstiklal Marşı’ndan mısralar kullanılmıştır.

Milli Mücadele kartpostallarının çoğunlukla resmedilmiş örneklerden oluşmasının onlara verdiği ilgi çekici ve destansı atmosferinin yanı sıra, bu kartpostalların en dikkat çekici yönlerinden birisi de kartpostallarda yer verilen görsellerin ve kullanılan metinlerinde gösterdiği üzere vatanın kurtarılacağına ve işgalcilerin Anadolu topraklarından sökülüp atılacağına duyulan derin ve sarsılmaz inancın varlığını gözler önüne sermesidir. Milli Mücadele’ye farklı bir açıdan bakmamızı sağlayan bu kartpostallar tarihin sayfaları arasında unutulup gitmiş isimsiz kahramanları da tanımamızı sağlamaktadır.

Milli Mücadele kartpostallarında kullanılan yoğun sembolizm, bu kartpostalların yorumlanması ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede okuyucunun kitapta kullanılan 170 kartpostalı daha iyi anlayabilmesi ve verilmek istenen mesajları net bir biçimde kavrayabilmesine katkıda bulunabilmek adına her kartpostalın altına açıklamalar yazılmış, altlarında Osmanlıca yazı ve şiirler bulunan kartpostallarda ise bu metinler Latin harflerine çevrilerek anlaşılır hale getirilmiştir. Seri halinde basılmış örneklerde kartpostalın ait olduğu seri ve varsa sıra numarası da belirtilmiştir.