Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk

Kuzey Fransa'nın Flamanca konuşulan Ruysbroeck (Rubruck, Rubrouck) bucağında, bir tahmine gore 1215-1230 yılları arasında doğmuş olan Willem bir Fransisken rahibiydi. Fransa Kralı IX. Louis'in emriyle "Tatarları" Hıristiyanlığa döndürme göreviyle Moğolistan'a gitmek üzere yola çıktı. Yolculuğunun ilk durağı İoannes III Dukas Vatatzes'in imparatorluğu dönemindeki Konstantinopolis oldu. Ayasofya Kilisesi'nde bir vaaz verdikten sonra Doğu yolculuğuna devam etmek üzere 7 Mayıs 1253'te kentten ayrıldı. Karadeniz'i aşarak Kırım'a ulaştı. Buradan öküz arabalarıyla yoluna devam etti ve dokuz gün sonra Don Nehri'ni geçerek Kıpçak Hanlığı'nın hükümdarı Sartak Han'la karşılaştı. Han, Rahip Willem'i Volga yakınlarındaki Saray'da bulunan babası Batu Han'a yolladı.

Batu din değiştirmeyi reddetti ama Willem'in Büyük Moğol hükümdarı Mengü Han'ı ziyaret etmesini sağladı. Willem ve beraberindekiler 16 Eylül 1253'te Büyük Han'ın Karakurum'daki sarayına ulaşmak için 9000 kilometrelik yolu aşmak üzere at sırtında yola çıktılar. Rahip Willem 4 Ocak 1254'te Mengü'nün huzuruna kabul edildi. 10 Haziran 1254'e kadar burada kalan Willem memleketine dönmek üzere bu tarihte yola çıkarak, 15 Ağustos 1255'te, o sırada bir Haçlı devleti olan Akdeniz kıyısındaki Trablus'a ulaştı. Fransa'ya döndüğünde ise Kral IX. Louis'e Itinerarium fratris Willielmi de Rubruquis de ordine fratrum Minorum, Galli, Anno gratia 1253 ad partes Orientales başlıklı bir rapor sundu.

Rahip Willem raporunda Moğolların tuhaf bulduğu adetlerinin yanı sıra Orta Asya'nın ilk bilimsel tasvirini yapıyordu. Antropolojik gözlemler de içeren rapor, İslamiyet'in İç Asya'ya nüfuz ettiğini şaşkınlıkla dile getiriyordu. Willem Hazar Denizi'nin bir iç deniz olduğunu ve sanıldığı gibi Kuzey Buz Denizi'ne bağlanmadığını da belirtiyordu. Hakluyt Derneği 1900'de W.W. Rockwill'in önsözü ve notlarıyla The Journeys of William of Rubruck to eastern parts of the world 1253-1255 (Ruysbroeckli Willem'in dünyanın doğu kesimlerine yolculuğu 1253-1255) başlıklı yapıtını yayınladı. Ama aynı dernek o tarihten bu yana Moğol dünyasıyla ilgili bilgilerin çok değiştiğini göz önüne alarak Latince metni Peter Jackson'a yeniden çevirtip notlatarak kitabı 1990'da yeniden yayınladı. Elinizdeki kitap bu 1990 edisyonunun çevirisidir.