Luviya (Üçüncü Kitap)

Son yıllarda yapılan tarih, arkeoloji ve dil bilim çalışmaları ve yeni bulgular, bıraktıkları kültürel izler hala güçlü bir şekilde yaşayan Anadolu’nun sessiz ve gizemli insanları Luviler’e daha çok ilgiyle bakmamızı zorluyor.

Büyük bir erk’e sahip olmadan yüzyıllarca varlığını ve kültürünü korumuş bu görkemli Anadolu halkının bıraktığı kültürel mirasın, günümüz Anadolu insanının; dilinin, coğrafyasının, inancının şekillenmesinde çok önemli bir rolü olduğu görülüyor.

3500 yıl öncesinin, İ.Ö. 2. binyıl çivi yazılı tabletleri bu insanların yaşadığı ülkeye Luviya diyor. Luviya neredeyse Anadolu’nun önemli bir kısmını kaplıyor.

Eldeki veriler, Batı Anadolu ve çevresinde, Orta ve Güney Anadolu’da, Güneydoğu Anadolu’nun batısında, Kuzey Suriye’de; İ.Ö. 2. binyılda olduğu gibi, İ.Ö. 3. bin ve İ.Ö. 1. binyılda da belirgin Luvi dili konuşan toplulukların yaşadığına işaret ediyor.

Luvi kültürü ve Luviya izlerinin yüzyıllarca Anadolu’da ve çevresinde varlığını sürdürdüğü açıkça görülüyor.

Bu bağlamda, Luviler’le İ.Ö. 2. binyılda Anadolu’da birlikte yaşadığı anlaşılan Hattiler’in, Hititler’in, Palalar’ın, Hurrileri’in, Kaşkaların; İ.Ö. 1. binyılda varlığı bilinen Luvice’ye akraba Lydia ve Luvi diliyle ilişkili Lykia, Karia, Side, Pisidia dillerinin niteliğini irdeleme Anadolu kültürünün anlaşılmasında yeni yaklaşımlar sunuyor.

Luviya-1 Kitabımızla, Luviler’i Batı Anadolu ve Ege’de, Luviya-2 Kitabımızda Orta, Güney, Güneydoğu’da aramıştık. Şimdi onların dillerini tarihsel bağlamı içinde gözlüyoruz. Haydi başlayalım!