Karslı Hacı Mehmed Rıfat Divanı

... 9 Kasım 1877'de Rus komutan Grandük Mihail Nikolayeviç'in idaresinde kuşatılarak dövülen Kars Kalesi, 18 Kasım 1877'de Rusların eline geçer. Bundan sonra Ruslar silah arama bahanesi ile şehirde üç gün yağma ve katliam yapar. 20 Kasım'da Loris-Melikof 26 tabur ve 48 topla Kars'tan çıkıp Erzurum üzerine yürür.
Esaret yılları ya da Karagünler olarak Karslıların belleklerine yerleşen bu yıllarda Sibirya'ya sürgüne gönderilenler, kale zindanlarına atılanlar ve topraklarını terk eden aileler sayıca bir hayli fazladır. 93 Muhacirleri ya da 93 Kars Muhacirleri adı ile bilinen bu aileler Anadolu'nun çeşitli şehirlerine yerleşirler. Ancak bölgenin halk şiirlerinde, manilerinde, ağıtlarında ve türkülerinde de görüldüğü üzere gurbet acısı ve sıla özlemi daima işlenen konuların başında gelir.

Bu şairlerden biri de Hacı Rıfat'tır. Çalışmamızın konusu olan Rıfat Divanı, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda 06 Mil Yz. FB 234 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. 230x175- 190x115 mm boyutlarında ve 40 yapraktır. Rika ile yazılmıştır. Kâğıt türü yerli cediddir. Eser kırmızı cetvelli, kahverengi bez kaplıdır. Mukavva cilt içerisindedir.