IV. Murad ve İsmail Çelebi Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme

Tarihin her döneminde insanlar hikâyeler anlatmıştır. Mitolojik metinlerle başlayıp destanlarla devam eden bu sürecin önemli bir parçasını halk hikâyeleri oluşturmaktadır. Halk hikâyeleri kendi içinde âşık tarzı halk hikâyeleri, dini-menkıbevi halk hikâyeleri ve realist halk hikâyeleri olmak üzere üç temel başlıkta sınıflandırılabilir.

Elinizdeki kitap, XVIII. yüzyılda kaleme alınmış bir realist halk hikâyesine odaklanmaktadır. Çalışma realist halk hikâyeleri hakkında bilgiler, hikâyenin şekil ve içerik incelemesi, metin, sözlük ve tıpkıbasım kısımlarından oluşmaktadır.

Yazma nüshasında başlık yer almayan hikâyenin konusuna uygun olarak "IV. Murad ve İsmail Çelebi Hikayesi" başlığı tarafımızca belirlenmiştir. Metin iç içe geçmiş iki hikâyeden oluşmaktadır. İsmail Çelebi'nin baş rolünde olduğu bu aşk hikâyesinde IV. Murat, kavuşmada kilit bir rol oynar. Hikâye içinde anlatılan ara hikâyenin temasını, devlet adamları arasındaki entrikalar oluşturmaktadır. Bu tema savaş, kahramanlık, akıl ve mücadele konuları işlenerek oluşturulmuştur.

Realist halk hikâyeleri hakkında yapılacak çalışmalar, bu hikâyelerin tür özelliklerine dair net bir çerçevenin ortaya konulabilmesi açısından önem arz etmektedir. Nitekim yazma eser kütüphanelerinde gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen onlarca hikâye bulunmaktadır. Kültürel belleğin yapı taşlarından birini oluşturan bu hikâyelerin tespit edilip incelenmesi, edebi ve sosyo-kültürel tarihin aydınlatılması açısından son derece önemlidir.