İslam Sufileri

Bütün tasavvufi tecrübeler en sonunda bir noktada birleşir. Bu noktanın, mutasavvıfın din, ırk ve yaratılışına göre oldukça çeşitli görünüşleri vardır. Oysa ki aynı noktada birleşen tasavvuf yolları hemen hemen sayısız çeşitliikler gösterir. Bütün bu tasavvuf türlerinin ortak bir yanı olmakla birlikte her biri içinde doğup geliştiği şartlara bağlı olarak kendine özgü konularla açığa çıkar. Nasıl ki Hıristiyan mistisizmi Hıristiyanlığa başvurmadan anlaşılamazsa, İslâm tasavvufuna da İslam'ın içi ve dış gelişmesi açısından bakılmalıdır. Yeni araştırmalar sûfîliğin kökeninin belli bir sebebe götürülemeyeceğini ortaya koymuş ve böylece, mesela, onu, muzaffer bir Samî dine karşı Aryâni zekanın bir tepkisi ve aslında Hind veya İran düşüncesinin bir ürünü olarak sunan, geniş kapsamlı genellemeleri itibardan düşümüştür. Gerçek şudur ki, sûfilik karmaşık bir şeydir ve dolayısıyla onun kökeni sorusuna basit bir cevap vermek imkansızdır.