İnternet Alan Adları Hukuku - Domain Name Law (Ciltli)

Domain Name Law Tamer Soysal, alan adları alanında 10 yılı aşkın süredir yaptığı çalışmalarını bu kitapta topladı. Kitap, bu kapsamda Türkiye'de ortaya konulan ilk çalışma özelliğine sahiptir. 15 Mart 1985 tarihinde ilk alan adının (symbolics. com) kayıt edilmesinden sonra, 1992 yılında yalnızca 16. 000 olan alan adı sayısı, 1995 yılında 71.000 olmuştur. Pizza Hut, 1994 yılında ilk online satışı gerçekleştirmiştir. İnternetin ticari kullanıma açıldığı bu tarihlerden sonra, internet alan adı sayısı da hızla artmıştır. 1996 yılı sonunda 800.000 rakamını aşan alan adı sayısı, 1997 yılı sonunda ise 2 milyon rakamını aşmıştır. Dünya genelinde kayıtlı alan adı sayısı, 2005 yılında 50 milyon, 2013 yılı sonunda ise 270 milyon olmuştur. Tüketiciler siber uzayda markaları yine aynı ismi yazmak suretiyle ararlar ve ulaşmak isterler. Alan adları, tüketiciler ile iletişim kurulmasını sağlayan ve mevcut müşterilerin de güvenini arttıran, güçlü bir marka aracı olmuşlardır. Ancak, internet alan adları sistemi ile markalar, coğrafi işaretler, ticaret unvanı, işletme adları ve kişi adları gibi diğer benzer işaretlerin kayıt sistemi arasında bir bağlantının olmaması, siberkorsanlık (cyber-squatting) adı verilen ihlal türünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Çekici ve marka olmuş bir .com alan adına sahip olmak, gelişmiş bir ülkenin en seçkin caddesinde arsa sahibi olmaya benzetilmiştir. Alan adının .com ile bitmesi şirketin global ölçekte çalıştığının göstergesi olarak görülmüştür. Alan adları, başlangıçta siber uzayda oluşan yeni fırsatları ticari kazanca çevirmek isteyenlerce kullanıldı ve bu süreç sonunda alan adlarına ilişkin düzenleme çabaları hızlandı. İnternette önceleri alan adları ve elektronik postalar en önemli iletişim araçları iken, bugün artık sosyal medya araçları bilhassa mobil cihazlar vasıtasıyla hayatımızın her alanını etkilemektedir. Ancak bu önemli değişimler dahi bugün artık alan adları hukuku (domain name law) adıyla ayrı bir hukuki çalışma alanı oluşmasını engellememektedir. İnternet alan adları (domain names), internetin kullanım stratejileri değişse dahi bu alanda en önemli haklar kategorisi olarak varlığını sürdürecektir. 10 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu-nun 35 inci maddesi ile .tr uzantılı alan adlarında yasal dayanak oluşturulmuştur. Bu alanda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, yetkili ve görevli kurum olarak belirlenmiştir.

Bu belirlemenin ardından, 7 Kasım 2010 tarihinde -İnternet Alan Adları Yönetmeliği, 21 Ağustos 2013 tarihinde de İnternet Alan Adları Tebliği ve İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Tebliği yayınlanmıştır. Çıkarılan iç hukuk mevzuatı ile birlikte .tr uzantılı alan adları yetkili kayıt otoritesi olarak TRABİS oluştu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun, 6 Ağustos 2012 tarihinde TÜBİTAK ile yaptığı Sözleşme ile TRABİS'in kurulumu ve alt yapısının oluşturulması ile ilgili çalışmaları yapmak yetki ve görevi, ULAK-BİM'e verilmiştir. Bunların dışında, 1 Ekim 2013 tarihinden itibaren 6102 sayılı yeni Ticaret Kanununun 1524 üncü maddesi ile bağımsız denetime tabi ticaret şirketlerinin internet sitesi bulundurması zorunlu tutulmuştur. Bütün bu gelişmeler önümüzdeki süreçte, bilişim camiası ile birlikte uygulayıcılar ve akademisyenler nezdinde alan adlarına olan ilgiyi artıracaktır. Kitapta, internet alan adlarına ilişkin ortaya çıkan ihtilaflar UDRP kuralları ile ABD, Avrupa Birliği, İngiltere, Avustralya, Belçika, İsviçre, Malezya ve Hindistan örneğinde mukayeseli olarak incelenmiştir. Türk uygulaması da örnek mahkeme kararları ışığında ayrıntılı olarak ortaya konulmuştur. Son olarak İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu (ICANN) tarafından uygulamaya geçirilen yeni jenerik alan adları sistemi ve bu kapsamda oluşan ihtilafları çözüm usulleri de kitap kapsamında ayrıntılı olarak yer almaktadır. Kitapta bilişimin özel hukuk boyutuna ilişkin e-posta, istenmeyen iletiler (spam), kayıtlı e-posta, e-tebligat, e-ticaret, e-devlet, e-sözleşme, e-imza ve tele çalışma gibi alanlara da yer verilmiştir.