Hayalin Derinlikleri _{A’mak-ı Hayal}

Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi’nin A’mâk-ı Hayâl  adlı eseri Türk edebiyatında sıradışı bir konumda bulunmaktadır.  Gerek kahramanının iç dünyasını/psikolojik yapısını tümüyle  verme çabasının getirdiği teknik yapı, gerekse de dünya çapında  çok farklı topluluklara ait olankültürleri, dinî akımları, felsefeleri  yansıtması, ve onların “fenomen” düzeyindeki önemli  kişilikleriyle– özellikle 1910’lu yıllarda- bunu ortaya koyması  anılan sıra dışılığı pekiştirmektedir.  Bu makalede, eserdeki karşıtlıklar incelenmektedir.  İncelenen karşıtlıkların kapsamı; eserin yapısı, tematik özelliği, kişi bazında karşıtlık, kültürler  ve onların temsilcilerinin temsil ettiği karşıtlık,zamansal  karşıtlık vb. şeklindedir. Genel olarak üç bölümde ve bu üç  bölümün içindeki alt başlıklarda, başlıkların ve anlatılan  konunun tematik yapısına göre karşıtlıklar açıklanırken  farklı disiplinler kullanılmıştır.   Ayrıca, karşıtlıkların psikolojik düzlemdeki etkisine değinilmiş, başkişinin özellikle rüyaları üzerinde durulmuş ve anılan  karşıtlıklar; Tasavvuf, Hıristiyan mistisizmi,Hint ve Çin  kültürlerinin yanı sıra bazı felsefî ekollerin ilgili  yönleriyle irdelenmiş ve anılan etkenlere ait özellikler,  terimler yeri geldikçe açıklanmıştır.