Göçerlikten Yerleşiğe Kapadokya Kırsalında Kubbeli Tandır Evleri

Anadolu’nun kırsal mimarlık geleneği belirli kalıp ve oranlardan uzak, üslup kaygılarının ön planda olmadığı, mekân ihtiyacına yönelik işlevsel çözümler üreten yaklaşımları ile bizleri şaşırtmaktadır. Yolu akılcılıktan geçen kırsal mimarlık, özgün yapı repertuarı ve dinamik görüntüsü ile bir yandan varlığını ihtişamlı bir şekilde sergilerken diğer yandan pitoresk özellikler içeren karakteri ile de dikkat çeker. Kırsal mimarlığın bu akıl dolu ürünlerinden biri de Kapadokya kırsalındaki kubbeli tandır evleridir.

Nevşehir’e bağlı Gülşehir ve Hacıbektaş, Kırşehir’e bağlı Mucur ve Aksaray’a bağlı Ortaköy ilçelerinin bazı köylerinde görülen tandır evleri, taş ve kerpiç malzemenin kullanıldığı bindirme tekniği ile yapılmış heybetli konik kubbelere sahiptir. Kapadokya’nın sınırlı bir bölgesinde karşılaştığımız bu özel mutfaklar, yöre halkının ihtiyaçları doğrultusunda ve kendi imkanlarıyla yapmış oldukları yapılar olup bölgenin iklim, topografya, ve jeolojisi ile de uyumludur. Farklı coğrafyalarda başka malzemelerle tanıdığımız örtü sistemleri, bu bölgede taş ile mimari bir dil oluşturmuştur. Bu mimari dilin kodlarının, Orta Asya’dan Anadolu’nun eski kültürlerine kadar uzanan çok katmanlı bir evrimleşme süreci içinde şekil aldığı görülür. Son olarak “”tüteklikli” tandır evleri, konar-göçerlerle farklı coğrafyalardan bu bölgeye transfer edilmiş olup geleneğin devamı olarak yorumlanmalıdır.