Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiye

Aile, toplumun temelidir. Aile içinde ekonomik adaletin sağlanması bakımından mal rejiminin önemi büyüktür. Edinilmiş mallara katılma rejimi, bir takım aksaklıklarına rağmen eşler arasındaki ekonomik adaleti büyük ölçüde sağlamıştır. Geçmişte de mal rejimleriyle ilgili düzenlemeler ol­muştur. Mal rejimine ilişkin hükümler, eşlerin mülkiyet hakkına ve ira­de özgürlüğüne zarar vermemeli, serbest piyasa ekonomisinin ih­ti­yaç­la­rına cevap vermelidir.

Mal rejimi, eşlerin evlilik birliğinden önce ve/veya evlilik birliği devam ederken sahip oldukları malvarlıkları üzerindeki haklarını, yükümlülüklerini, sorumluluklarını ve evlilik sona erdiği takdirde malvarlıklarının akıbetini düzenleyen kurallar bütünüdür.

17.02.1926 tarihinde kabul edilen 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi, 04.04.1926 tarihinden 31.12.2001 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır. 743 sayılı Türk Kanunu Medeni’sinde yasal mal rejimi olarak mal ayrılığı rejimi kabul edilmiştir. Mal ayrılığı rejimi, eşlerin her birinin ayrı ayrı malvarlıklarına sahip olması esasına dayanmaktadır. Ancak bu durum, herhangi bir işte çalışmayan veya ev işleri nedeniyle daha az gelir getiren bir işte çalışan eş açısından haksızlıklara neden oluyordu. Toplumsal değer yargılarının da değişmesiyle 01.01.2002 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu yürürlüğe girmiştir. 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yasal mal rejimi olarak, edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Edinilmiş mallara katılma rejimi, sosyal ve ekonomik açıdan zayıf olan eşin konumunu güçlendirmiştir. Her ne kadar TMK. m. 202/I’e göre yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiş ise de TMK. m. 202/II’e göre eşler, mal rejimi sözleşmesiyle mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, mal ortaklığı rejimlerini kabul edebilirler.

Mal rejiminin hangi andan itibaren başlayacağı da tasfiye açısından oldukça önemlidir. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle seçimlik mal rejimleri olan mal ayrılığı, mal ortaklığı, paylaşmalı mal ayrılığı rejimlerinden birini seçmedikleri takdirde evlendikleri andan itibaren kanun gereği edinilmiş mallara katılma rejimini kabul etmiş olurlar (TMK. m. 202). 01.01.2002 tarihinden önce yapılan evliliklerde 01.01.2002 tarihine kadar başka bir mal rejiminin taraflarca kabul edilmediği durumlarda evlilik tarihinden itibaren mal ayrılığı rejimi, 01.01.2002tarihinden sonra yapılan evliliklerde başka bir mal rejiminin taraflarca kabul edilmediği durumlarda evlilik tarihinden itibaren edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
Kaynak İsviçre Medeni Kanunu’ndan farklı olarak Türk Medeni Kanunu Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun’un 10. maddesinde, Türk Medeni Kanunu’nun yürürlük tarihinden (01.01.2002) veya Türk Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce açılan boşanma veya iptal davalarının reddine karar verilirse, ret kararının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde eşlerin mal rejimi sözleşmesiyle, edinilmiş mallara katılma rejiminin evlilik tarihinden itibaren geçerli olacağını kararlaştırabilecekleri düzenlenmiştir.

Çalışmamızda edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi ve tasfiyesi üzerinde ayrıntılı durularak, konunun anlaşılması sağlanıp uy­gulamada ortaya çıkan sorunları üzerinde durulacaktır.

Çalışmamızın birinci bölümünde edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi, ikinci bölümünde tasfiyesi, üçüncü bölümünde ise tasfiyenin hükümleri ele alınacaktır.