Cumhuriyet'İn Çinli Misafirleri

“Doğunun iki hasta adamı” olarak nitelendirilen Çin ve Türkiye, birbirlerine birçok açıdan büyük benzerlik gösterir. Modernleşme hem Çin’in hem Türkiye’nin son iki yüzyılına damgasını vurmuş en temel meselelerden biridir. “Hasta adam”lıktan ilk çıkan, Türkiye olmuştur. Büyük bir başarıyla sonuçlanan Kurtuluş Savaşı, Cumhuriyet’in ilanı ve reformlar Çinli entelektüelleri ve yöneticileri umutlandırmıştır. Çin entelijansiyası, modernleşme konusunda dünyada farklı örnekleri inceledikten sonra aralarındaki benzerlikler sebebiyle Türkiye örneğinin kendileri için en uygunu olduğuna karar vermiştir. Çin’in yönetici elitleri, Türkiye’nin başarısını kendi ülkelerinde tekrarlayabilmek için yüzlerini Türkiye’ye çevirmişlerdir. Bu başarıyı yerinde görmek isteyen birçok Çinli, Türkiye’yi ziyaret etmiş ve gördüklerini, duyduklarını ve düşüncelerini kayıt altına almıştır. Çok az bilinmesine rağmen Çin modernleşmesinde Türkiye’nin önemli bir rolü olmuştur.

Giray Fidan’ın hazırladığı Cumhuriyet’in Çinli Misafirleri, Çin’in önemli entelektüel, siyasetçi, diplomat ve reformcuları arasında yer alan Hu Hanmin, Hu Shiqing, Alfred Sze ve He Yaozu, Marksist teorisyenlerinden Cai Hesen gibi isimlerin kaleme aldıkları kitapçıklar, makaleler ve gazete yazılarını içeriyor. Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivleri’nden yararlanarak derlenen belgeler ile Çin arşivleri, gazeteleri ve seyahat yazılarından Çinceden çevrilen metinler, siyasi, toplumsal ve kültürel yapıların, gündelik yaşamın, nasıl algılandığına dair gözlemlere yer verirken iki ülkenin ortak tarihinde bilinmeyen bir sayfayı da aralamış oluyor.