Büyük Ayrışma - Çin, Avrupa ve Modern Dünya Ekonomisinin Oluşumu

Büyük Ayrışma, tarihin klasik sorularından birisine yeni bir bakış açısı getiriyor: Avrupa ile Doğu Asya'nın gelişmiş bölgeleri arasındaki şaşırtıcı benzerliklere rağmen kalıcı endüstriyel büyüme niçin Kuzeybatı Avrupa'da gerçekleşti? Kenneth Pomeranz'ın da gösterdiği gibi, 1750 gibi yakın bir tarihte, dünyanın bu iki bölgesi arasında ortalama ömür, üretim, piyasa ve hane halklarının iktisadi faaliyetleri açısından çok yüksek paralellikler vardı fakat bir ayrışma yaşandı. Pomeranz’a göre Avrupa lehine bu tarihi ayrışmayı sağlayan en önemli faktörlerden biri Avrupa'nın sahip olduğu kömür yataklarının avantajlı konumuydu. Öte yandan, Avrupa’nın coğrafi anlamda talihli olduğu bir diğer husus da ticari bir aktör olarak beliren Amerika kıtasına ulaşımının kolaylığıydı. Zaman içerisinde Doğu Asya ekonomisi durgunlaşırken, Avrupa, büyük ölçüde yeraltından ve denizaşırı ülkelerden gelen elverişli kaynak stokları sayesinde aynı kaderden kıl payı kurtulmuştu.