Bengü İl Tuta Olurtaçı Sen: Köl Tigin - Bilge Kağan _{Tunyukuk Anıtları}

Bengü İl Tuta Olurtaçı Sen adlı bu eser; Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tunyukuk bengü taşlarının okumalarını ve Bugünkü Türkiye Türkçesine aktarmalarını içerir. 8. yüzyıla ait olan bu yazılı taşlardaki metinler, şu anda kullandığımız dilin bilinen ilk örnekleri ve Türk dili tarihinin en önemli belgeleridir.

Eser, geniş okuyucu kitlesine hitap etmekle birlikte bilim yöntemlerine de uygun olarak hazırlanmıştır. Okuma ve aktarmalarda görülen bolca ayracın (parantezin) sebebi budur. Dipnotlarda da gerekli açıklamalar verilmiş, önceki çalışmalara atıflar yapılmıştır.

Eserin sonunda kelimeleri, ekleriyle ve geçtikleri yerlerle birlikte gösteren bir sözlük de vardır. Dilcilikte “gramatikal dizin” denilen bu sözlük sayesinde kelimelerin, metinlerin neresinde ve nasıl geçtiği görülebilecektir. Giriş bölümünde de okuyucular, hem özet bir Köktürk tarihi, hem de Köktürkçenin kısa bir gramerini bulacaklardır.

“Bengü il tuta olurtaçı sen” ibaresi, Köl Tigin bengü taşının güney yüzünün 8. satırı ile Bilge Kağan bengü taşının kuzey yüzünün 6. satırında geçmektedir ve “ebedî devlet tutup oturacaksın” anlamına gelmektedir. Türk dilinin en eski metinlerinde geçen bu cümle Türk milletindeki “ebedî devlet (devlet-i ebed-müddet) anlayışının ne kadar eski olduğunu gösterir. Bu anlayışın vurgulanması amacıyla bu cümle, eserin adı olarak seçilmiştir.

Bengü okumalar dileği ile…