Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru Yöntemleri

Avrupa Konseyi, gerek hedefleri gerekse bu hedeflere ulaşma doğrultusunda oluşturulan teşkilatlanma yapısıyla kendine özgü uluslararası bir yapılanmadır. Merkezi Strasbourg'da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, Avrupa Konseyinin temel yargı organıdır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde öngörülen hak ve özgürlüklerin geliştirilip, korunması amacıyla Konsey bünyesinde bağımsız bir yargı teşkilatı kurulmasının uygun görülmesi sonucu olarak AİHM kurulmuş.

AİHM'nin temel görevi, AİHS'ne üye olan ve Mahkemenin yetkisini kabul eden devletlerin uygulamalarında sözleşme ile sağlanan güvencelere ve sözleşmenin ruhuna uygun davranıp davranmadığını denetlemektir. Böylece AİHM yapmış olduğu yorumlar ve oluşturduğu içtihatlar ile Konsey üyesi ülkelerin hukuklarının uygulanmasında bir dinamizm sağlamış ve hakların özgürlüklerin gelişmesi sürecine önemli katkılar yapmış.

Bugün AİHM, ulusal hukuk sistemlerinde bir çeşit son kanun yolu başvurusu niteliğini almış ve ulusal yargı sistemlerinin hiyerarşik olarak üstünde bir yargı sistemi olduğunu verdiği kararlarla kabul etmiş. AİHM, bir kısım prensiplerin üye devletler içinde yerleşmesi konusunda da çok önemli kararlara imza atmış. Örneğin, insan haklarının genel hukuk prensiplerinin bir parçası olduğu, devletin bireye karşı negatif ve pozitif yükümlülüklerinin bulunduğu, Mahkeme kararlarında eleştirilen hususların iç hukukuna hiç veya tam olarak yansıtmayan veya zamanında adapte etmeyen üye devletlere karşı Bakanlar Komitesi aracılığıyla yaptırım uygulamasına kadar giden bir yol açması gibi hususları saymak mümkündür.

Bu kitabın ilerleyen bölümlerinde Avrupa Konseyi, AİHS, AİHM'nin yapısı ve uygulamaları ile iç hukukumuza bakan yönleri çok çeşitli mahkeme kararlarıyla güncelleştirilerek açıklanmaya çalışılmış. Yaşayan bir belge olan AİHS'nin yorumlayıcı makamı kabul edilen AİHM'nin kararlarını takip etmek çağın hukuk anlayışını yakalamak açısından önemli olacaktır. Bu amaçla önemli görülen yeni bazı Mahkeme karaları ile iç yargı organlarının verdiği kararlar da kitaba konulmuş.